The Ninth Gate is een knap gemaakte film waarin het stilistische concept van regisseur Roman Polanski (1933) net iets belangrijker lijkt dan het occulte verhaal. Toch is juist het gegeven, dat gebaseerd is op een roman van de Spaanse auteur Arturo Perez-Reverte, het meest fascinerende aan deze film omdat het zoveel zegt over de obsessies van Polanski.
Foto © Michel Linssen
The Ninth Gate, waarin Johnny Depp een ‘boekendetective’ speelt die speurt naar een zeventiende-eeuws werkje waarvoor de duivel zelve de illustraties gemaakt zou hebben, is niet de eerste Polanski-film waarin het occulte het onderwerp is.
Volgens de inmiddels legendarische regisseur lenen onderwerpen over Satan en vampirisme zich tot prachtige vertellingen, maar er dient zich hier een onderliggende psychologische betekenis aan. Want hoewel Polanski’s The Fearless Vampire Killers (1967) een innemende komedie was, toonde hij met Rosemary’s Baby (1968) een meer obsessieve interesse voor duivelverering en sektes. In die film was in een bijrolletje zelfs Anton Sandor LaVey, de oprichter van The Church of Satan, te zien en de verhalen zijn legio over hoe Polanski en zijn toenmalige vrouw Sharon Tate tijdens en na de opnamen voor Rosemary’s Baby flirtten met het occultisme. Een jaar na deze film werden Sharon Tate en haar vrienden op brute wijze vermoord door de bende van Charlie Manson. Het was en blijft een geruchtmakende zaak die nooit helemaal is opgelost. Polanski zou wellicht het ware doelwit van de aanslag geweest zijn, maar de regisseur was op het moment van de slachtpartij niet aanwezig.
Polanski heeft zich altijd erg schuldig gevoeld over de dood van Tate. Schuld en boete, als psychologische drijfveren, werden terugkerende thema’s in zijn films. De eerste film die hij na de moord op zijn vrouw maakte, was een opvallend bloederige versie van Macbeth. The Tenant en Death and the Maiden handelden dan niet over het occulte maar wel over schuld en boete. Zo ook The Ninth Gate dat als veelbetekende ondertitel ‘leave the unknown alone’ draagt. Emmanuelle Seigner, die zich sinds Bitter Moon Mevrouw Polanski mag noemen, vertoont een meer dan opmerkelijke gelijkenis met Sharon Tate. In The Ninth Gate lijkt Emanuelle Seigner in eerste instantie een engelachtig type dat boekenspeurder Depp achtervolgt en zo nodig helpt, maar schijn bedriegt. De film oogt klassiek door de verleidelijke stilering en het kleurconcept van cameraman Darius Khondji. Van bruine en gouden tinten naar rood, geel en uiteindelijk oogverblindend wit, volgt het de verhaallijn en de neurotische drang die Depp voelt om het raadsel van ‘De negen poorten van het schaduwrijk’ op te lossen. De film laat veel vragen open, maar Johnny Depp weet met mooi ingehouden spel de aandacht vast te houden. Frank Langella is het gezicht en vooral de stem van het kwaad, en Lena Olin is perfect gecast als perverse heks. Maar wie het veelbewogen, tragische leven én het werk van Polanski goed kent, ziet Seigner voortdurend in een ander licht. Als een duistere schim uit een verleden dat Polanski maar niet loslaat.
Haagsche Courant, juni 2000.