In een idyllisch ogende omgeving kabbelt in de plaatselijke rivier een in plastic gewikkelde levenloos lichaam naar de oever. Het blijken de stoffelijke resten te zijn van het populairste meisje van het dorp. Twin Peaks, een typisch en tijdloos Amerikaans plaatsje in het bosrijke noordoosten nabij de Canadese grens, is in rep en roer. Wie vermoordde de 17-jarige Laura Palmer?
In een idyllisch ogende omgeving kabbelt in de plaatselijke rivier een in plastic gewikkelde levenloos lichaam naar de oever. Het blijken de stoffelijke resten te zijn van het populairste meisje van het dorp. Twin Peaks, een typisch en tijdloos Amerikaans plaatsje in het bosrijke noordoosten nabij de Canadese grens, is in rep en roer. Wie vermoordde de 17-jarige Laura Palmer?
Die vraag zal de kijkers van RTL 4 de komende weken ook bezighouden, nu morgen dan eindelijk de al veel besproken tv-serie van David Lynch en Mark Frost bij ons begint. ‘Verdomd goeie koffie’ en zinnetjes als ‘hemelse kersentaart’ en ‘de uilen zijn niet wat ze lijken’ worden wellicht net als in Amerika en Engeland gevleugelde uitspraken.
Drieëndertig weken lang Twin Peaks. In Amerika is de serie na twee reeksen al weer voorbij. Na de eerste, opvallend goed ontvangen, reeks kelderden de kijkcijfers van 24 miljoen naar 12 miljoen en stopte ABC met de als ‘soap noir’ omschreven serie. Zwarte soap-opera is echter een benaming die de lading niet geheel dekt. De serie is meer dan een off-beat Dallas, een Neighbours met duistere buren of een surrealistische Goede tijden, slechte tijden.
Twin Peaks is het geesteskind van de gevierde filmregisseur David Lynch (o.m. Blue Velvet, Wild at Heart) en de succesvolle tv-maker Mark Frost (o.a. Hill Street Blues). Samen met scenarioschrijvers Harley Peyton en Bob Engels creëerden zij een serie die weliswaar gemodelleerd is naar het concept van de traditionele tv-soap, maar die tegelijkertijd alle conventies betreffende televisie ondergraaft en tart. Vervreemdende effecten, abrupte wendingen en schijnbaar onlogische ontwikkelingen in het verhaal zetten de kijker menigmaal op het verkeerde been. Maar dat is slechts een deel van de kracht van Twin Peaks.
En het begint allemaal zo simpel. Het schoolmeisje en voormalig Miss Twin Peaks, Laura Palmer, is vermoord. Sheriff Harry S. Truman tast in het duister. Als blijkt dat ook een andere tiener vermist wordt, arriveert ‘special agent’ Dale Cooper van de FBI, een onkreukbare dienaar van de wet met een passie voor zwarte koffie en doughnuts. Aan ene Diane meldt hij al zijn bevindingen op zijn onafscheidelijke dictafoon. Cooper stuit al snel op een ondoordringbaar web van intriges in het uiteindelijk toch niet zo idyllische stadje. Bijna iedereen in Twin Peaks heeft wel iets te verbergen.
De moordenaar van Laura heeft een in bloed geschreven mysterieuze boodschap achtergelaten: ‘Fire walk with me’. Cooper vermoedt dat er een seriemoordenaar aan het werk is en ontdekt in de huiveringwekkendste scène van de pilot-aflevering een minuscuul papiertje met de letter R onder een van de nagels van het lijk. De speurtocht – met hindernissen, zoals zal blijken – kan beginnen.
Lynch en Frost hebben met Twin Peaks een serie gemaakt die ontegenzeggelijk boeit en fascineert, maar die wel de nodige inspanning van de kijker vergt (bij voorbeeld door het grote aantal personages waarvan de onderlinge relaties in het begin onduidelijk zijn). Daarnaast zijn inhoud en vorm op vele manieren te interpreteren. Het is een onderhoudende maar ongewone soap met zinderende spanning en maffe humor, maar ook een ingenieuze parodie op het genre. Twin Peaks kan ook gezien worden als een Freudiaanse zedenschets met Bunuel-achtige trekjes die de Amerikaanse samenleving een spiegel voorzet. Voor filmfreaks bevat de serie echter weer talloze verwijzingen naar de filmgeschiedenis (Otto Premingers Laura, Hitchcocks Psycho en Vertigo). Twin Peaks kent tevens surrealistische en duistere trekjes die regelrecht verwijzen naar het andere werk van David Lynch. Stilistisch, maar ook inhoudelijk zijn er lijnen te trekken naar Blue Velvet en Wild at Heart. De grens tussen realiteit en fantasie is vaag. Enge uilen, achterstevoren pratende dwergen, Tibetaanse wijsheden, paranormale gebeurtenissen – ze spelen allemaal een min of meer belangrijke rol en staan lijnrecht tegenover de aardse belevingswereld van de meeste inwoners van Twin Peaks.
Een belangrijk deel van de aantrekkingskracht van Twin Peaks is gelegen in de merkwaardige inwoners. De uitgekiende cast zorgt voor de rest. Kyle MacLachlan, bekend van de Lynch-films Dune en Blue Velvet zet de soms wat wereldvreemde en emotieloze FBI-agent Cooper verbluffend knap neer. Cooper verwondert zich telkens weer over het landerig sfeertje in Twin Peaks. Goede maatjes wordt hij met de plaatselijke sheriff Harry S. Truman – een makkelijk te onthouden naam meent Cooper, terwijl een foto van de gelijknamige Amerikaanse president in het kantoor van de sheriff hangt – gespeeld door Michael Ontkean. Audrey Horne (Sherilyn Fenn) is het Lolita-achtige kindvrouwtje wier vader Ben Horne (Richard Beymer, ster uit West Side Story) niet alleen het rustieke hotel The Great Northern bezit, maar tevens de halve stad. Zijn voornaamste rivaal is de oriëntaalse schone Josie Packard (Joan Chen, bekend uit The Last Emperor), die na de mysterieuze dood van haar man de Packard Saw Mill leidt. Voorts wordt Twin Peaks bewoond door een vrouw die tegen een blok hout praat, een huilebalk van een politieman, een psychiater met een Hawaii-tick en de nodige liefhebbers van kersentaart en zwarte koffie. David Lynch zelf duikt halverwege de serie op als acteur in de rol van de stokdove FBI-chef Gordon Cole en die naam is een typische Twin Peaks incrowd grap, want Gordon Cole was ooit directeur van Paramount Pictures. Lynch en Frost hebben overigens lang niet alle afleveringen zelf geschreven of geregisseerd. Een aantal gastregisseurs, onder wie Diane Keaton, mochten zich uitleven op Twin Peaks. De oorstrelende muziek van Lynch’ vaste componist Angelo Badalamenti speelt een belangrijke rol. Zijn mengeling van jaren vijftig bubblegum-pop, vingerknippende jazzy kitsch en dreigende klanken draagt bij aan de karakteristieke sfeer van de serie. Zangeres Julee Cruise zingt Falling, dat dankzij de serie een hit werd, en is tevens in twee afleveringen te zien als ze met haar groep optreedt in lokale kroeg, The Roadhouse.
In Amerika werd Twin Peaks al snel een serie met cultstatus. De fans, ‘peakies’ genoemd, organiseerden kersentaart-avonden en vormden studiegroepen die de kleinste details bestudeerden. Lynch/Frost Productions haakte snel op de populariteit in. Laura Palmers geheime dagboek verscheen op de markt (nu in Nederlandse vertaling verkrijgbaar), Dale Cooper schreef zijn autobiografie en de aan Diane gerichte dictafoontapes verschenen op een verzamelcassette. Nu het allemaal is afgelopen, treuren in Amerika de fans, maar David Lynch heeft de smaak van televisiemaken te pakken en is momenteel bezig met het draaien van een sitcom rond een tv-quiz.
Haagsche Courant, augustus 1991
PS. 2009
Twin Peaks is elke vrijdag op Canvas te zien.