Hij maakt platen onder de naam Spain, een naam die hem in een droom werd aangereikt. Zanger, bassist en componist Josh Haden is Amerikaan, maar zijn melancholie heeft beslist een Spaans temperament.
Foto © Michel Linssen
Hadens muziek gaat onveranderlijk over ongelukkige liefde, vrouwen en god. Spain maakt langzame, verstilde gitaarmuziek waarin elementen uit de rijke Americana-traditie verwerkt zijn: country, folk, blues, gospel en jazz. Veel van de songs die Josh zo dwingend maar hees en omfloerst zingt zijn metaforen voor spiritualiteit en religie. Spains bekendste song, Spiritual, werd gecovered door Johnny Cash. I Believe is Spains derde cd. Josh Haden woont in Los Angeles, zijn vader is de beroemde jazzbassist Charlie Haden en zijn al even muzikale zusjes Rachel en Petra spelen in de groep That Dog.
De hoes van I Believe doet me denken aan van die cd’s die ze bij de supermarkt verkopen, Candlelight Nights For Lovers, aflevering Spanje, zoiets nep-romantisch.
,,Ik voel me geraakt door dat soort hoezen. Er zit een humoristisch aspect aan. Ik kan kitsch wel waarderen, maar ik zou niet willen zeggen dat de hoes van I Believe een grap is. Maar aan de andere kant is het goed om een gevoel voor humor te hebben. Je kunt niet altijd serieus zijn."
Denk je dat je publiek – en de critici – je muziek te serieus nemen, zelfs misschien face-value?
,,Sommige mensen vragen me echt belachelijke dingen. Of ik als serieus artiest wel pret maak en of we met Spain op tournee wel eens gek doen. Dan zeg ik: ja, op tournee zijn we net als elke andere band, iedereen doet gek."
Sex, drugs & rock ’n roll?
,,Wij krijgen genoeg strippers en hoeren backstage."
Spinal Tap?
,,101%. Elke dag dat we op tour zijn is het Spinal Tap. Er gebeurt elke dag wel iets dat zo uit die film komt… Het is ongelofelijk hoe die film zoveel feiten over touren bevat. That movie blows my mind….omdat het echt zo is."
Vertellen fans je wel eens hoe jouw muziek ze geholpen heeft om een ongelukkige liefde te verwerken?
,,Ja."
Huilen ze ook bij je muziek?
,,Ik heb mensen zien huilen tijdens onze concerten, zien neuken ook… Andere mensen vertellen mij dat ze dankzij The Blue Moods Of Spain meer seks gehad hebben dan door welke andere plaat ook. Aan de andere kant krijg ik ook verhalen te horen van mensen die vertellen dat mijn liedje Spiritual ze zo geholpen heeft bij het verwerken van een sterfgeval. Het is fijn zulke uiteenlopende emoties bij mensen te kunnen oproepen."
In de Johnny Cash-versie van Spiritual hoor je in zijn stem dat hij al gered is, dat hij een gelovige is, terwijl je in jouw versie de wanhoop hoort van iemand die welhaast cynisch wordt. Hij is zijn liefje kwijt, weet niet wat hij verder kan doen dan Jezus aanroepen.
,,De protagonist twijfelt aan zichzelf. Gelooft hij echt in God?"
Aan die dictie van Cash hoor je dat hij in ieder geval gelooft.
,,Dat is zijn interpretatie van de song, dat is hoe hij het zingt. De manier waarop hij het zingt is van invloed op hoe ik Spiritual tegenwoordig live zing. Het is een grote eer voor mij dat hij dat nummer opnam (voor Unchained uit 1996 – EQ). Hij is een van mijn helden, een van de redenen waarom ik muziek maak. Flea, die bas speelt op dat nummer, vertelde me dat Cash het met gevouwen handen zong in de studio."
Ben jij religieus?
,,Ja, ik geloof in de enige, ware God. Ik geloof dat God…dit is uiteraard mijn mening, ik nodig iedereen uit het met me oneens te zijn en ik respecteer iedere andere mening…. Maar ik geloof dat God iedereen op aarde heeft gezet met een bedoeling. Er bestaat niet zoiets als vrije wil. Ik geloof dat God voor ieder individu een bestemming heeft. Er zijn veel religieuze mensen die niet in God geloven, die denken dat er wat anders aan de hand is, ze noemen het niet God maar misschien natuur. Maar voor mij om in God te geloven is naar God te luisteren en om uit te stralen dat een mens een dienaar is en hier op aarde is om bepaalde doelen te bereiken."
En je verwoordt je overtuiging in je songs?
,,Ja, ik heb geen keus."
Dus al die meisjes waar je over zingt zijn metaforen? Want je zingt nooit over specifieke vrouwen, ze dragen zelden een naam, ze zijn eigenlijk niet van vlees en bloed.
,,Daar ben ik het helemaal mee eens, maar tegelijkertijd wil ik niet aanmatigend zijn, want ik ben opgevoed door vrouwen, door mijn moeder en mijn drie zusters. Mijn vader was er ook, maar toen ik opgroeide was hij vaak weg. Mijn dagelijks leven was gevuld met vrouwen. Dat gaf me de mogelijkheid om te observeren hoe vrouwen leven en hoe ze denken, maar dat betekent niet dat ik zo arrogant ben om te zeggen dat ik vrouwen begrijp. Het is erg aanmatigend voor een artiest om vrouwen, of ‘de vrouw’, als symbool voor kunst te gebruiken omdat vrouwen mensen zijn…Ik hou van vrouwen… Ik weet niet waarom ik zoveel van vrouwen hou, maar het is zo en ik geef om ze. Het komt mij als natuurlijk voor om vrouwen als symbool te gebruiken voor een hoger doel. Ik schrijf nooit songs over specifieke vrouwen hoewel ik wel door specifieke vrouwen wordt beïnvloed en geïnspireerd."
Dus een liedje als Mary gaat over de maagd Maria?
,,Ja."
De maagd Maria in wit kanten ondergoed? Dat zal de paus leuk vinden.
,,I’m down with the pope… Het idee van de maagd Maria is erg complex. Ik lees de Bijbel maar ik weet niet of het concept van de maagd Maria en het concept van de onbevlekte ontvangenis wel zo letterlijk genomen dient te worden. Ik denk dat de maagdelijke geboorte een metafoor is. Ik kan het mis hebben, maar Maria was getrouwd en ze werd zwanger, maar niet van haar man. Het zou kunnen zijn dat Maria verkracht is, of dat ze seks heeft gehad met een andere man. Maar het was Gods wil dat ze zwanger werd en er was een bepaalde man nodig om met zijn sperma Maria’s eitje te bevruchten… Misschien is ze inderdaad zwanger geworden zonder dat er seks aan te pas kwam."
Aangezien je haar in wit kant aankleedt, zou ze ook een prostituee geweest kunnen zijn.
,,Dat probeer ik een beetje met dat liedje te zeggen. Uiteindelijk maak ik het punt dat het idee van de maagd Maria gecompliceerder is dan lijkt. Maar heb ik het dan over het witte kant van een sluier, of heb ik het over kanten kousen of ondergoed? Ik sta open voor beide interpretaties. Het is het heilige hoer-complex. Of het virgin whore-complex?"
Als ik je meeste liedjes letterlijk neem, dan gaan ze over ongelukkige liefde en afwijzing. Door je eenvoudige, directe taalgebruik kan iedereen er zich mee identificeren. Je gebruikt clichés en die clichés, over de liefde, zijn natuurlijk allemaal waar.
,,Dat kun je ook over de meeste bluesmuziek zeggen, maar ze werken wel, die clichés. Er zijn sommige teksten op de nieuwe Spain-cd die me welhaast ineen doen krimpen van meligheid. Maar anderzijds hou ik van Britney Spears-songs omdat ze zo corny zijn."
Is Britney Spears niet veel subversiever dan Limp Bizkit?
,,Absoluut!"
Waarom denk je dat we het zo lekker vinden om te zwelgen in een ongelukkige liefde en dat als we afgewezen worden we alleen maar muziek willen horen die daarover gaat? Waarom pijnigen we ons zelf zo graag?
,,Ik weet het niet. Ik hoorde twee meisjes praten over Sade – ik hou erg van de nieuwe Sade-cd – en de ene vond het mooi terwijl de ander er niet naar kon luisteren omdat ze er zo emotioneel van werd. Als je je openstelt voor de liefde, loop je de kans dat je hart gebroken wordt. Dat is een risico dat je voor lief moet nemen. Dat je er verdrietig van wordt, is onontkoombaar. Er staat een gedicht in de Bijbel dat heet The Song Of Songs dat volgens mij de liefde tussen twee mensen vergelijkt met de liefde die een mens voor God kan voelen. De seksuele en emotionele menselijke liefde krijgt zodoende een religieuze betekenis. Voor veel mensen bevat liefde de betekenis van het leven zelf en daarom zijn mensen bereid om ook de pijn van liefde te accepteren. Daarom willen mensen liefde, al is het maar voor even."
Denk je dat mensen dan trots zijn op hun verlies?
,,Ja, zo denk ik erover."
In songs als I Was Born To Love Her en You Were Meant For Me laat je ook zo mooi zien hoe we, als we afgewezen zijn, zo blijven volharden in onze wensen en dat we tegen beter weten in blijven geloven in die liefde. Je doet dat met heel helder taalgebruik dat allesbehalve poëtisch of gesluierd is.
,,Ik probeer heel helder te zijn in mijn songs, daarom herhaal ik mezelf ook voortdurend, omdat ik de luisteraar niet in het ongewisse wil laten over wat ik duidelijk probeer te maken. Ik geloof in het lot en ik hoop, dat vrouwen dat ook doen."
Maar je zingt in Oh That Feeling dat vrouwen spelletjes spelen met het lot.
,,Dat doen ze voortdurend en ik wil dat ze daarmee ophouden."
Heb je gehoord van New Acoustic Movement?
,,Kings Of Convenience? Ja, ik heb een show met ze gedaan in ’99. Ik had hun optreden gemist en toen hebben ze in de kleedkamer voor mij gespeeld. Geweldig! Ik was erg onder de indruk, hun stemmen zijn zo in harmonie. Het is muziek die je in deze tijd niet verwacht."
Jouw muziek wordt op je derde cd juist wat luider.
,,Ik wil niet stagneren, ik wil geen platen uitbrengen die op andere platen lijken. Maar aan de andere kant zou het zo kunnen zijn dat God mijn songs schrijft en Hij wil dat ik er credit voor neem zodat ik de huur betalen kan, maar anderzijds heb ik er enige controle over dat mijn songs niet allemaal het zelfde klinken en let ik er op dat er een ontwikkeling is. Maar dat betekent niet dat de volgende Spain-cd zal klinken als Limp Bizkit, want van Limp Bizkit word ik depressief omdat hun sound technisch zo geweldig is en Spain zal nooit zo kunnen klinken. Spain zal ook nooit zoveel platen verkopen als Limp Bizkit, maar ik ben er niet om veel platen te verkopen, eerder om subtiel te zijn en een boodschap te hebben die Limp Bizkit nooit zal kunnen uitdragen."
Maar jouw publiek bestaat niet uit 14-jarigen.
,,Nee, maar ik kwam een punkrock kid tegen met roodgeverfd haar die mijn handtekening wilde omdat Spain en Green Day zijn favoriete bands waren. Nee, dat was geen grapje, maar je hebt gelijk, ik heb een overwegend volwassen publiek..
Zijn er artiesten waar je je mee verwant voelt?
,,Mazzy Star en Low."
Ik zou je graag in duet horen met Mazzy Stars Hope Sandoval.
,,Oooooooh mmmmm ja… Als dat zou kunnen, dat zou geweldig zijn. Ik heb haar ooit ontmoet maar ik wist toen niet wie ze was… Stom van me, ze is zo mooi".
Over duetten gesproken, je zingt met Sean Lennon op de cd van Handsome Boy Modeling School.
,,Dan (The Automator – EQ) heeft een geweldig gevoel voor humor. Mijn ex-gitarist was bevriend met Dan en zodoende ken ik hem. Mijn manager belde me of ik naar Dans studio wilde komen om wat te zingen. Dat was leuk om te doen. Een paar maanden later kreeg ik de tape van dat nummer en bleek dat Sean Lennon op datzelfde nummer zingt."
Lollig van Dan om twee musici met beroemde vaders naast elkaar te zetten.
,,Goede grap, ja, dat deed Dan met opzet. Ik waardeer dat wel. Ik hou er wel van om mezelf in andere situaties te plaatsen, om muziek te maken die ik doorgaans niet zou maken. Recentelijk heb ik aan een vergelijkbaar project gewerkt in Engeland van de sample-based band The Soul Savers."
Dus je volgende plaat bestaat uit broken beats en samples?
,,Hahahaha".
Denk je dat men je op een bepaalde manier ziet, als een trieste man die trieste liedjes schrijft?
,,Ja".
Vind je dat vervelend?
,,Nee. Men vraagt me vaak of ik uit eigen ervaring schrijf. Dan zeg ik ja, maar dan vertel ik ook dat ik een artiest ben en dat ik eigen ervaringen vermeng met fictie. Maar dat ik songs schrijf over extreme emoties, wil niet zeggen dat ik in mijn priveleven altijd zo extreem ben. Ik denk niet dat ik een depressief persoon ben, hoewel ik weleens verdrietig ben, dat geef ik toe, maar dat zijn we allemaal wel eens. Maar ik hou ook van pret. Ik ben echter niet een erg sociaal type, ik hou er niet van om naar bars en clubs te gaan, maar ik heb vrienden en soms vind ik het leuk om dronken te worden."
musicmaestro.nl 2001