Terwijl de hele westerse wereld danst op een vierkwartsmaat zweren Burnt Friedman en Jaki Liebezeit in Keulen samen om de mensheid te verleiden met geheime ritmes.
Jaki Liebezeit (Dresden, 1939) was de drummer van Can. Vanaf 1968 tot ver in de jaren zeventig was Can de voornaamste Europese experimentele rockband, een improvisatiegroep die aan ‘instant-composing’ deed en de studio als instrument gebruikte.
Tot op de dag van vandaag is Can van grote invloed. Bernd ‘Burnt’ Friedman (synthesizers, sequencers, samplers en andere elektronica) is van een andere generatie. Begin jaren negentig maakte hij in het vooruitstrevende grensgebied van ambient, techno en dub naam met het project Drome. Sindsdien heeft hij talloze platen gemaakt onder eigen naam en met wisselende musici in Nu Dub Players, Flanger en Nonplace Urban Field.
Met Liebezeit maakte hij in 2003 de schitterende cd Secret Rhythms en recentelijk het mini-album Out in the Sticks, met een gastrol voor zanger David Sylvian. De muziek is een complexe, grensverleggende maar organisch klinkende mix van jazzy structuren. Ingenieus maar tegelijkertijd grappig en ontwapenend met een ironische knipoog naar genres als lounge en fusion. “Ik probeer de muziek heel natuurlijk te laten klinken”, zegt Burnt Friedman. “Maar bij nadere beschouwing blijkt het heel vakkundig in elkaar te steken. Het is een uitdaging voor de musici, maar toegankelijk voor de doorsnee luisteraar. Enerzijds is onze muziek een reactie op het cliché van de vierkwartsmaat, maar anderzijds vinden we het een natuurlijke ontwikkeling om andere tijdschema’s te onderzoeken. Daarom werk ik graag met Jaki. Hij heeft een geheel eigen stijl ontwikkeld, een unieke manier van drummen die onmiddellijk herkenbaar is. Wat wij gemeen hebben is een voorkeur voor ongebruikelijke ritmes.”
Jaki Liebezeit, die als jazzdrummer begon en ooit met Chet Baker speelde, heeft een voorkeur voor oosterse ritmes. “Maar ik probeer mij nergens door te laten beïnvloeden, want ik denk dat alle ritmes in de wereld iets gemeenschappelijks hebben. Ik beschouw ritme als geometrie en die is overal op aarde hetzelfde. Ik neem de structuur van ritme als uitgangspunt, die abstraheer ik.”
Met Can werd Liebezeit beroemd als de drummer die strakker kon spelen dan een ritmebox. “Ik speel niet als een machine, maar ik benader met mijn spel wel de nauwkeurigheid van een machine. Het grote verschil is dat ik kan luisteren. Dat kan een machine niet. Ik heb niets tegen drumcomputers. In de vroege jaren zeventig met Can hadden we een primitieve ritmebox, we hebben daar veel lol mee gehad en het was voor mij het begin van een lange vriendschap met drumcomputers en sequencers. Ik houd echt van die machines, net zoals ik van mijn auto houd.”
Op zoek naar nieuwe vormen heeft Liebezeit in de jaren negentig zijn drumstel veranderd. Hij gebruikt niet langer een hi-hat of een bassdrum. “Om andere muziek te kunnen spelen moet je andere instrumenten hebben en daarom heb ik afscheid genomen van het traditionele jazz- of rockdrumstel. Ik heb de pedalen weggedaan omdat ik de drums primitiever wilde maken.”
De titel van de cd Secret Rhythms (2003) lijkt te verwijzen naar magische, geheime ritmes waarover Liebezeit zou beschikken. Er zijn tal van hedendaagse legendes over de effecten die zijn spel te teweeg zouden hebben gebracht. Allemaal onzinverhalen zegt Liebezeit die zich echter één bijzonder incident herinnert: “Met Can speelden wij een keer voor de BBC-radio in Londen. Ik zei tegen mijn collega’s dat we dusdanig moesten spelen dat de klok zou stoppen en dat gebeurde echt. Maar ik denk niet dat het mijn schuld was”, zegt Liebezeit met een lach. “Het had niets met magie te maken. Het was toeval, vergelijkbaar met het winnen van de lotto.”
Haagsche Courant, mei 2005.