“Ik ben niet zwart en ik ben niet blank. Ik kom uit een multiculturele samenleving en mijn muziek is blank noch zwart. Die is paars en geel en groen.”
“Men wil mijn muziek zo graag in een hokje stoppen. Jungle dit en jungle dat. Mijn muziek komt voort uit de breakbeatcultuur, iets wat weer uit hip hop en soul voortkwam. Als ik het over de genres heb waar mijn muziek een natuurlijke progressie van is, heb ik het over wat ik de ‘Fantastic Five’ noem: jazz, soul, funk, reggae, en hip hop.” Aan het woord is de Engelse muzikant en graffitikunstenaar Goldie, die met zijn debuut Timeless een van de belangrijkste platen van 1995 gemaakt heeft.
Het verhaal gaat dat Goldie tien jaar geleden nog met een geweer met afgezaagde loop onder zijn jas de straten van Engelse steden onveilig maakte. Over die tijd praat de man, die de populaire breakbeatmuziek een nieuwe inhoud geeft op Timeless, liever niet. Over zijn abstracte, wel als ‘ambient drum & bass’-muziek omschreven junglevariant des te meer. Op 10 oktober verzorgt Goldie het voorprogramma van het concert van Björk in Rotterdam. “Natuurlijk is Timeless deels een afspiegeling van de slechte dingen die ik de afgelopen tien jaar heb meegemaakt. Het is onderdrukte muziek en dat is vaak de beste muziek. Blues, jazz, soul, hip hop, Detroit-techno, de breakbeatcultuur: allemaal voorbeelden van onderdrukte muziek. Die stijlen zijn slechts een paar van mijn referentiepunten”, stelt het pezige kereltje met zijn goudbeslagen tanden en ingeschoren haarpatroon.
Goldie oogt als een echte B-boy, zo van de straat. Maar wie Timeless hoort, en met name de stukken waarin Goldie breekt met de jungleclichés en een uniek klanklandschap creëert, weet met een groot kunstenaar te maken te hebben.
In de steek gelaten door zijn ouders en opgegroeid in pleeggezinnen en inrichtingen, bleek de graffitikunst zijn redding uit een crimineel milieu. Als graffiti-artiest maakte hij naam in New York, waar hij met hip-hopkoning Afrika Bambaata in een film speelde. Tegenwoordig exposeert Goldie regelmatig in de vooraanstaande galeries in Londen. Door zijn connecties met Soul II Soul en Massive Attack raakte hij verzeild in de Londense junglescene waar hij vorig jaar met een aantal indrukwekkende singles (o.a. Inner City Life) een nieuwe betekenis gaf aan de drum & bass-muziek.
Goldies muziek bestaat niet enkel uit razendsnelle breakbeats en is ook niet gemaakt met alleen samplers en draaitafels. Op Timeless, dat in drie versies op de markt is (een gelimiteerde dubbel-cd, een enkele cd en een twee-lp-set), werkt hij met zangeres Diane Charlemagne, saxofonist Steve Williamson en jazz-vocalist Cleveland Watkiss. Hij wil zijn weelderig gearrangeerde sfeertekeningen over het leven in de grote stad ook met een heuse liveband uitvoeren. De fans van Björk, waarvoor Goldie enkele remixen deed, krijgen de primeur. Goldie verzorgt het voorprogramma van de Europese tournee van de IJslandse diva. Tussen de bedrijven door runt het drukke baasje het invloedrijke label Metalheadz, waarop hij talenten als Photek, Alex Reece en Wax Doctor de kans geeft te experimenteren met de verschillende junglevarianten.
“Ik heb er niets op tegen als men mijn muziek jungle of hardcore noemt. Maar het zijn mediatermen”, stelt Goldie. “Net als graffiti. Graffiti staat eigenlijk voor ontsieren of bevuilen. In eerste instantie noemde men mijn muziek ‘dark’, maar wat betekent dat? Dat het demonisch is, of dat het uit de schaduw komt, uit de underground. Ja, het is undergroundmuziek, maar om het te benoemen is net zo moeilijk als een wesp in volle vlucht uit de lucht pakken.
Zo makkelijk pak je mijn muziek niet, omdat mijn referentiepunten voortdurend veranderen. Natuurlijk, er zit reggae in en soul en jazz en jungle. Maar geen enkel genre kan een ander overstijgen”, zegt de man die Pat Metheny, 10CC, Bob Marley en Miles Davis tot zijn helden rekent. “Kijk, in jungle zit een beetje reggae, in reggae zit een beetje soul en ga zo maar door. Alles heeft met elkaar te maken. Mijn muziek is een voortzetting van alles wat al geweest is. Zolang je niet bezig bent om op een synthetische manier die bestaande stijlen te hanteren, kun je iets nieuws ontwikkelen. Je kunt er heel klinisch over praten, maar ik beschouw mijn muziek liever als een conversatie tussen stijlvormen.”
De muziek op Timeless staat voor de zoektocht naar gemoedsrust, naar kalmte, naar een balans en een gevoel van tijdloosheid. “Een goede plaat is tijdloos”, weet Goldie. “Massive Attacks Blue Lines, Miles Davis’ Decoy, dat zijn tijdloze platen. Waar Timeless nog meer voor staat? Het kan van alles betekenen. Dat mijn moeder me in de steek liet, dat mijn vader ervandoor ging, dat ik opgesloten heb gezeten. Dat kan het allemaal betekenen, maar ik voel me niet geroepen in details te treden. Al die verhalen zijn al breed uitgemeten en opgeblazen in de Engelse pers. Het lijkt wel of men daar geen belangstelling heeft voor de muziek. Ik vind overigens mijn Metalheadz-label belangrijker dan die tournee met Björk. Maar die tour geeft me de kans mijn muziek aan een groot publiek te laten horen. Het geld dat ik ermee verdien steek ik in Metalheadz. Er loopt zoveel talent rond dat bij andere labels geen kans krijgt.”
“Tijd is de meester. Of tijd alle wonden heelt? Nee, tijd vernietigt alles wat leeft. Ik leef voor het moment, voor de ervaring”, stelt Goldie. Vergelijkingen met de muziek van Isaac Hayes of Marvin Gaye – ook componisten die de strijd om het bestaan in prachtige muziek verpakten – wuift hij resoluut weg. “Dat is zwarte muziek. Ik ben niet zwart en ik ben niet blank. Ik kom uit een multiculturele samenleving en mijn muziek is niet zwart of blank, die is paars en geel en groen.”
De Gelderlander, oktober 1995
Post script
Mijn eerste ontmoeting met Goldie liep bijna uit op een melodrama. De juffrouw van de platenfirma had me voorafgaande aan het interview gewaarschuwd. Goldie had een slecht humeur, hij zou een nare man zijn die voortdurend seksueel getinte opmerkeingen maakte naar het adres van de (niet bepaald onappetijtelijke) platen-juf. Het gesprek vond buiten, op een terras van een Amsterdams hotel, plaats op een zonovergoten indian summer-dag. Daar zaten we dan, allebei met een zonnebril op, achter een glas bier. Het aftasten begon. Goldie zei niet veel. Ik herinner me mijn eerste vragen niet meer, die zullen wel wat voorzichtig geweest zijn. Goldie was nors en bekeek me met een blik van ‘shit, weer zo’n burgelijke journalist die niks van mijn muziek begrijpt’. Ik vroeg hem naar zijn label Metalheadz en Goldie antwoordde bits: “Wat weet jij daar nou van? Je hebt er zeker iets over gelezen?” Ik haalde een paar 12”-platen uit mijn tas, waaronder Goldie’s Inner City Life/Jah en de man veerde op. “Van wie heb je die gekregen?” Ik zei dat ik die plaat gewoon gekocht had. “Ben je dan echt geïnteresseerd in mijn muziek en label?” De zonnebrillen gingen af en we besloten het interview opnieuw te beginnen.