Een klein dik propje vrouw schuifelt gebogen door de lobby van een Amsterdams hotel. Wie niet verder kijkt dan z’n neus lang is, zal denken met een schoonmaakster te maken te hebben, maar bij nadere beschouwing valt het vele goud om haar polsen en vingers op. De vrouw is duidelijk geen personeelslid.
Foto © Michel Linssen
De vermoeid ogende dame krijgt gezelschap van een mooie jonge zakenvrouw die zich opwerpt als de tolk en begeleidster van niemand minder dan Cesaria Evora, de zangeres van Cabo Verde, de Kaapverdische Eilanden, die een van de grootste stemmen van onze tijd bezit. Inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, reist de zangeres van de troost de hele wereld over voor concerten (15/7 North Sea Jazz Festival) en neemt ze platen op in studio’s in Havana, Parijs en Rio. Cesaria Evora is even in Amsterdam om haar nieuwe cd Sao Vicente Di Longe te promoten. Krijgt ze geen heimwee tijdens al dat reizen? ,,Ik heb altijd wel heimwee, maar ik telefoneer iedere dag met mijn familie om te horen of het ze goed gaat. Natuurlijk mis ik mijn kinderen en familie, maar ik heb zoveel jaren op Cabo Verde gewerkt zonder veel resultaat dat toen ik de kans kreeg om buiten het eiland te werken ik die met beide handen aangepakt heb. Niet alleen mijn kinderen, maar mijn hele volk is trots op wat ik heb bereikt."
,,Ambassadrice van Cabo Verde? Dat weet ik niet hoor, maar men zegt het en ik accepteer het. Als zangeres heb ik een missie om de muziek van Cabo Verde over de hele wereld te laten horen. Dat ik nu de gelegenheid heb om in grote concertzalen te zingen, heeft mijn muziek niet veranderd. Ik denk dat de muziek universeel is en dat als ik voor mensen zing die de taal niet verstaan ze toch voelen waar ik over zing”. Cesaria Evora zingt veelal in het Creools haar liedjes over liefde en verlangen, over wanhoop en troost met een stem waarvoor een omschrijving als melancholiek te kort schiet. Evora werd in 1941 geboren op Mindelo, een van de Cabo Verde-eilanden, de voormalige Portugese kolonie even ten westen van de Afrikaanse kust in de Atlantische Oceaan. Op haar 47ste trad ze pas voor het eerst buiten Cabo Verde op en vervolgens nam haar carriere een enorme vlucht en mag ze Madonna en David Byrne tot haar devote fans rekenen.
Cesaria is de koningin van de morna, een stijlvorm die het midden houdt tussen de Portugese fado en traditionele Westafrikaanse muziek met invloeden uit Brazilie en Cuba. Het is de blues van Cabo Verde. ,,Ik weet niet precies waar de morna vandaan komt, maar gezien de ligging van de eilanden midden in de Atlantische Oceaan zijn we met een heleboel invloeden in aanraking gekomen waardoor onze cultuur heel gemixed geworden is. Ik heb voor de morna gekozen omdat het nu eenmaal de muziek van mijn volk is. Toen we nog een kolonie van Portugal waren, heb ik nooit Portugese muziek willen zingen. Maar de morna-stijl werd niet onderdrukt door de Portugezen. In tegendeel, ik heb destijds veel voor Portugezen opgetreden en ze vonden het altijd mooi als ik in het Creools zong. Vroeger zong in ik vaak in bars, voor de vele matrozen die het eiland aandeden, maar vooral zong ik op privéfeesten en voor de regering bij officiele plechtigheden. Ja, dat was een mooie tijd, een betere en rijkere tijd ook voor Cabo Verde omdat er vroeger veel meer scheepvaart naar de eilanden was dan tegenwoordig." ,,Kaapverdische mensen zijn geen trieste mensen, zelfs niet als we over trieste dingen praten of zingen. Dat zijn dingen die nu eenmaal bij het leven horen. Ik vind overigens niet dat onze muziek droevig is. Wij zijn een volk dat altijd in hoop leeft, we hopen altijd dat de dag van morgen beter zal zijn. Mijn fans vertellen me vaak dat ze troost putten uit de muziek. Het maakt mij erg gelukkig te weten dat mijn muziek ze een goed gevoel geeft”.
In veel van de songs op haar repertoire, liedjes die niet zelden een lange geschiedenis op Cabo Verde hebben, zitten verwijzingen naar regen. Een metafoor voor verdriet en wanhoop? ,,Nee, nee, dat is beslist geen metafoor want we hebben een vreselijk gebrek aan regen bij ons. Het enige wat wij hebben op Cabo Verde is de muziek en de zon. Zonder regen groeit er niets meer en steeds vaker verlaten onze mensen de eilanden om elders een beter bestaan op te bouwen.” Sinds haar internationale doorbraak op 47-jarige leeftijd heeft Cesaria Evora acht prachtige cd’s gemaakt waarvan Sao Vicente Di Longe een voorlopig hoogtepunt is. De plaat werd opgenomen in Cuba, Brazilie en Frankrijk met medewerking van ondermeer Orquesta Aragon, Caelano Velosa en Bonnie Raitt. Het knappe van Sao Vicente Di Longe is dat de vijftien stukken een sfeervol geheel vormen ondanks de verschillende culturele invalshoeken. ,,In Cuba voel ik me thuis. Er zijn grote overeenkomsten tussen de mensen uit Cabo Verde en Cuba, we delen een zelfde soort cultuur en maken in de muziek gebruik van dezelfde instrumenten. Mijn producer Jose da Silva en ik vonden het interessant om invloeden uit Cubaanse muziek te gebruiken op mijn vorige cd Café Atlantico en omdat die plaat zo geslaagd was zijn we nogmaals naar Havana gereisd waar de eerste opnamen plaatsvonden, maar het meeste werd echter in Parijs opgenomen. In Brazilie heb ik het lied Regresso gezongen met Caelano Velosa, met wie ik eerder samenwerkte voor het Red Hot & Rio-project. De eerste keer dat ik in Brazilie optrad kwam hij naar mijn show om een nummer mee te zingen. Met Caelano heb ik een goede band, ik reken hem tot mijn vrienden.” Een vreemde eend in de bijt op Cesaria’s nieuwe cd is Bonnie Raitt, de Amerikaanse blueszangeres die een groot bewonderaar van Evora bleek te zijn. Hoewel Raitt in Crepuscular Solidao tweede stem zingt, hebben de dames elkaar niet ontmoet. ,,Mijn producer regelt dat soort zaken en bepaalt welke artiesten interessant zouden kunnen zijn voor een samenwerking. Het komt dan wel voor dat we in verschillende studio’s werken en elkaar niet ontmoeten. Op de Europese versie van de cd staat dat stuk met haar er niet op, het is gericht op de Amerikaanse markt”. Cesaria is verbaasd als blijkt dat het nummer wel op mijn Europese versie staat, maar ze houdt vol dat het weggelaten is op de Franse en Portugese versies. Uiteindelijk kan het haar niet zo veel schelen hoe haar producer, waar ze het volste vertrouwen in heeft, met de muziek en de business omgaat. ,,Bonnie Raitt heb ik dus helemaal niet gezien. Zij nam haar bijdrage in Amerika op terwijl ik het stuk in Parijs inzong. In welke taal zingt ze op jouw cd eigenlijk?” Creools… ,,Oorspronkelijk zong ze het in Engels, maar ik weet niet waarom ze dat veranderd heeft. Maar het resultaat is okay. Raitt heeft weliswaar een stevig accent, maar met een beetje goede wil kun je haar wel verstaan”, grinnikt de barefoot diva die vanwege de Nederlandse koude haar schoenen heeft aangehouden.
Music Maestro (website) Februari 2001 (?)