Ornette Coleman hijst zich in een nieuw Armani-pak. Hij heeft wat te vieren. Het is 1987 en zijn belangrijkste bijdrage aan de jazz, het harmolodische concept, bestaat dertig jaar. Ornette trakeert en de slagroom op de taart heet In All Languages, een spectaculaire dubbelaar. Harmolodics is een structuur waarin harmonie, melodie, ritme, modulatie en frasering even belangrijk zijn en samenvallen, terwijl de verschillende instrumenten gelijkwaardige functies hebben. Autodidact Coleman (1930), een van de wegbereiders van de free jazz, baseerde zich deels op George Russells Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization for Improvisation, dat aan de wieg stond van de modale jazz die Miles Davis met Kind Of Blue populariseerde. Vanaf 1977 introduceerde Coleman zijn op de harmolodische opzet gebaseerde freefunk, en ontstond ook zijn dubbeltrio (twee gitaren, twee bassen, twee drummers) Prime Time. Op In All Languages speelt Coleman zowel met Prime Time als ook met zijn oorspronkelijke kwartet (waarin Billy Higgins slagwerker Ed Blackwell vervangt) uit 1958, dat verantwoordelijk was voor de baanbrekende elpee Something New (1958). Het nieuwe album bevat maar liefst 32 titels, waarvan zeven door beide groepen worden uitgevoerd. Het levert een boeiend luisterproces op, waarbij opvalt hoe de benaderingen van kwartet en septet zich tot elkaar verhouden. Om de cirkelvorm in de opvattingen van Coleman te illustreren opent de kwartetlaat met Peace Warriors dat de Prime Time-plaat afsluit. Het harmolodische concept is het best te doorgronden in het werk van het kwartet (met trompettist Don Cherry en bassist Charlie Haden), waar de aandacht slechts op vier instrumenten gericht hoeft te worden. Hier klinkt het elementair, welhaast theoretisch, terwijl de Prime Time-muziek, door de contraposities die de twee trio’s innemen, zich als een kakofonie manifesteert. Niets is minder waar, want de schijnbaar complexe clusters van geluid die Prime Time achter de en alt- en tenor-saxsoli van Coleman maakt vormen een hecht geheel dat een onweerstaanbare groove heeft.
Ornette Coleman
—
door