Michiel Ceulers negeert en voegt toe (2012)

Elk schilderij, ongeacht de afbeelding, het materiaal of de techniek, draagt de geschiedenis van de gehele schilderkunst met zich mee. Daar is geen ontkomen aan, hoezeer de kunstenaar ook probeert om die geschiedenis te negeren, teniet te doen, of gewoonweg te vernietigen. Zoals zoveel jonge kunstenaars heeft Michiel Ceulers een paradoxale relatie met traditie en geschiedenis. Hij negeert terwijl hij tegelijkertijd toevoegt. Ceulers is een schilder die wil doordringen tot de essentie van zijn metier en daarbij overschrijdt hij de letterlijke en figuurlijke grenzen van het canvas. In zijn recente schilderij Poltergeist, la tentation du mort nu doemt de geschiedenis van de schilderkunst op door het raster waarachter Ceulers die verborgen probeert te houden.

Toefjes verf dringen door het gemankeerde, opzettelijk beschadigde grid naar buiten. Als je vlak voor het schilderij staat, zie je pas hoe de kleine plukjes rode en blauwe olieverf door de druk van het raster gevormd zijn om wars van het keurslijf een nieuw patroon te vormen. Het spel dat Ceulers doorgaans speelt met het suggereren van al dan niet verborgen lagen van betekenis, van andere en eerdere schilderijen, van geschiedenis en traditie, is hier direct en uitdagend uitgedrukt. Het is moeilijk een glimlach te onderdrukken bij het zien van van Ceulers abstracte werk. Het kietelt de kijker zonder te willen behagen, terwijl het tevens de beschouwer zich serieus doet afvragen wat de ware van schilderkunst in de 21ste eeuw zou kunnen zijn.

Michiel Ceulers (Waregem, 1986) is nu al een ‘grote naam’, met exposities van hier tot Los Angeles. In het GEM wordt zijn werk in een bescheiden tentoonstelling afgezet tegen dat van Ben Akkerman (1920-2010). Hoewel er duidelijk aanwijsbare overeenkomsten zijn (minimalisme, patronen, shaped canvases), is het werk van Akkerman formalistisch, bedaagd en afstandelijk. Ceulers werk is fysieker. Het vibreeert, niet in de laatste plaats door de combinatie van olieverf en spraypaint. het werk rafelt aan de randen, overschreidt de schijnbare beperkingen van wat we onder een lijst verstaan en sticht verwarring waar we beschadigingen denken waar te nemen. Of er sprake is van opzet of ongeluk, doet er niet toe. Stukken doel worden net zelden op schots en scheve panelen geschroefd (Fish Says Adieu) en werken van ongelijk formaat tegen elkaar gelijmd (Kill Your Darlings/Poltergeist).

Het ondoordringbaar duistere, maar dan wel weer guitig getitelde Lighten Up, Morrissey (Mon Dieu) zit in een lijst van grof verpakkingskarton. Het onregelmatige ritme van de dikke horizontale penseelstreken in het onappetijtelijk bruine Chocolate Fingers wordt gebroken door vingerafdrukken en een paar rode vlekken. Ceulers lijkt veel aan het toeval over te laten, maar schijn bedriegt. Want hoe schalks de schilder ook wil overkomen door rucksichtslos met zijn materiaal om te gaan, ligt er wel degelijk een doordachte methodiek aan zijn rusteloze werk ten grondslag. Met compromisloos jeugdig elan laat Michiel Ceulers zien wat schilderen voor hem betekent. Vertrouwend op instinct en gewapend met een scherpe visie op wat hij niet wil, graaft hij diep door naar een energieke basis van vorm en kleur om zijn raison d’etre als kunstenaar bloot te leggen.

Te zien t/m 6 januari 2013 in GEM museum voor actuele kunst, Den Haag. http://www.gem-online.nl/