In Japan is Yoshitomo Nara een popster. Op straat krijgt de beeldend kunstenaar horden gillende tienermeisjes achter zich aan. Hij is een idool.
Kinderen identificeren zich met zijn beelden van nukkige meisjes, maar voor veel volwassenen lijkt Nara toch vooral aandoenlijke pop art te maken. Yoshitomo Nara voelt zich onbegrepen. Een idool zijn is het laatste wat hij wil. Interviews geeft hij niet. Hij zoekt het liefst de geborgenheid van zijn atelier in Tokio. Dat atelier, met een bonte verzameling speelgoed en foto’s, ziet er knus uit. Een veilige haven. Het atelier is nagebouwd in het GEM voor de tentoonstelling Into the luminous halo around us, Nara’s eerste museumsolo in Europa.
In samenwerking met het Japanse ontwerperscollectief Graf heeft hij een totaalkunstwerk van zo’n 500 vierkante meter gemaakt in de vorm van huisjes en paviljoens die met elkaar verbonden zijn door kruip-door-sluip-door gangetjes en nauwe trappen. In nisjes hangen schilderijen of staan objecten. Aan een draadje hangt een velletje papier met de tekst change the world. Een aan Den Haag refererende vuurtoren geeft aan dat dit een locatiegebonden werkstuk is. Met deels in Den Haag gevonden hout, raamkozijnen en golfplaten hebben Nara en Graf een labyrintisch geheel gemaakt waarin Nara’s visie beter tot uitdrukking komt dan in een gewone museale sfeer. De architectuur van een vervallen poppenhuis benadrukt een gevoel van verloren onschuld. Yoshitomo Nara (1959) is een van de belangrijkste hedendaagse Japanse kunstenaars. Wie zijn naam niet kent heeft waarschijnlijk al wel eens werk van hem gezien. Het is overal. In de vorm van schilderijen, tekeningen en sculpturen van kinderen en hondjes, maar ook als ansichtkaarten, horloges, T-shirts en andere lifestyle-producten.
Uit de tentoonstelling Yoshitomo Nara + Graf ((c) Hako Hosokawa, courtesy of Galerie Zink, Berlin
Voor Nara is er geen verschil tussen hoge en lage kunst, populaire of sub-cultuur. Zijn werk is er voor iedereen. Het is verleidelijk. Zachte tinten, simpele vormen. Echo’s van Bruna, Disney, Hergé. Universele beeldtaal. In zijn acrylschilderijen staan kleine meisjes met grote hoofden. Met ogen als schotels, een streepje dat de mond vormt, twee puntjes voor de neus, en armen en benen als de vormloze ledematen van een goedkope plastic pop. Ze staan er alleen, in een lege wereld. Gelaatsuitdrukkingen verraden verborgen emoties. Gevoelens van niet begrepen worden. Woede, angst, agressie. Maar ook gevoelens van verwondering over de wereld van de grote mensen. Nara’s meisjes lijken meer te begrijpen van het leven dan we kinderen doorgaans toeschrijven. Sommige meisjes zeggen dingen als you are nobody’s fool, anderen zwaaien grimmig met messen. De kinderen van Yoshitomo Nara reflecteren de rigide, prestatiegerichte Japanse samenleving waarin volwassen zich letterlijk dood werken en veel tieners voor een isolement kiezen (het hikikimori-fenomeen). Aandacht, warmte, geborgenheid; dat willen kinderen en dat begrijpt Nara als geen ander. Zijn ouders werkten allebei. Als hij thuis kwam van school was hij altijd alleen. Alleen met zijn strips, speelgoed en televisie. Beïnvloed door zijn kindertijd, popcultuur en Japanse tradities heeft Yoshitomo Nara de afgelopen tien jaar een indrukwekkend oeuvre opgebouwd waarvan Into the luminous halo around us een onvergetelijke indruk geeft.
AD Haagsche Courant
Juni 2007