Pascal van der Graaf: de suggestie van naderend onheil

In Cormac McCarthy’s recente roman The Road dolen een vader en zoon door een post-apocalyptisch landschap. De wereld is leeg, koud en stil. Onder het voortdurend grauwe wolkendek, waar geen vogel is te bekennen, is alles grijs en zwart.

Verlaten huizen, achtergelaten bezittingen en verwoestte fabrieken herinneren aan een samenleving die door een ramp of een oorlog vernietigd moet zijn. De desolate, onheilspellende sfeer die McCarthy in zijn beklemmende meesterwerk schetst is ook voelbaar in de schilderijen van Pascal van der Graaf. In zijn dramatische landschappen is het bestaan van de mens vaak nog slechts een herinnering. In Van der Graafs schilderij Did you hear the story is op een verwrongen stellage de tekst ‘of violent behaviour’ aangebracht. Hier moet de mens iets gruwelijks en geweldadigs hebben gedaan. Een suggestie van een aanstaande verschrikking is aanwijsbaar in Puddle, waarin straaljagers weerspiegeld worden in plas water op een modderige weg. Schilderkundig beschouwd zijn deze kille landschappen opgebouwd uit schrille contrasten tussen scherpe vormen en zachte, weggepoetste diepten in uitsluitend grijstonen. Pascal van der Graaf (Dordrecht, 1979) is een van de winnaars van de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst 2007. In zijn afwisselend verhalende en abstracte doeken (olie-, alkyd- en acrylverf op linnen) koppelt de jonge kunstenaar een doorwrocht gevoel voor vorm aan een uitdagende keus voor grijstinten. Door het weglaten van primaire kleuren speelt Van der Graaf niet alleen met de perceptie van de beschouwer, maar opent hij vooral een nieuwe, ongekende wereld van mogelijkheden. Taal is een opmerkelijk terugkerend fenomeen in zijn werk. Flarden van vreemde Engelstalige zinnen staan gegrift in wat lijkt op grillig versteende boomstammen. Dit gebruik van tekst doet denken aan de strips van Will Eisner terwijl de spiegeling in Puddle verwijst naar de Marvel Comics-school van Stan Lee. Maar Van der Graafs werk kent ook romantische trekjes. In Sunset Wheel B staat een groot wiel half weggezakt in een waterige vlakte met welhaast Jugendstil-achtige wolkjes. De dreiging die veel van zijn werk kenmerkt maakt hier even plaats voor een berustend verlangen.

Galerie Maurits van der Laar, Herderstraat 6: expositie Pascal van der Graaf, Ingrid van der Hoeven en Justin Wijers. Tot en met 2 maart 2008 (woensdag t/m zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur).

AD Haagsche Courant
Februari 2008