Op meer dan 500 platen staat de naam van Bill Laswell vermeldt – als bassist, producer, componist, mixer, remixer of in welke andere capaciteit dan ook. De muzikale duizendpoot uit New York City lijkt nooit te slapen.
Laswell is actief met eigen groepen en projecten, zoals Material, Praxis en het platenlabel Axiom, en als producer en sessiemuzikant voor de Groten der Aarde. De lijst is imposant en bevat namen als Mick Jagger, Bob Dylan, Brian Eno, Motörhead, PiL, Sly & Robbie, The Master Musicians of Jajouka, Yellowman, Bootsy Collins en de Ramones. In 1998 verscheen de omstreden cd Panthalassa waarop Laswell de muziek van Miles Davis uit de periode 1969 – 1974 remixte en in een hedendaagse dub/ambient-vorm goot. Zijn werkwijze voor Panthalassa past hij nu toe op twee lang vergeten Santana-lp’s uit de vroege jaren zeventig. ‘Reconstruction & mix translation’ noemt hij zijn methodiek. Maar Bill Laswell zal Bill Laswell niet zijn als er tegelijk met de uitgave van Santana’s Divine Light nog een handvol prachtige cd’s van hem verschijnen, waaronder Future 2 Future van Herbie Hancock en nieuw werk van en met Jah Wobble, Sly & Robbie en Angelique Kido.
We belden Bill Laswell thuis in New York op om hem te vragen naar Divine Light, waarvoor hij de Santana-platen Love Devotion Surrender (1973) en Illuminations (1974) in een nieuw licht zette.
,,In het geval van Miles Davis wilde ik dingen naar voren halen die niet helemaal helder waren op de originele platen. Ook wilde ik de geluidskwaliteit verbeteren om het geluid voller en moderner te laten klinken. Met Santana’s muziek ging het om platen die destijds tamelijk obscuur waren terwijl die muziek de beginfase inluidde van wat men nu spirituele of gewijde muziek noemt, maar het is ook muziek die aan de basis stond voor trance en ambient. Het leek mij goed om mensen te wijzen op waar de originele invloeden vandaan kwamen."
Als we praten over ‘reconstructie & mix-vertaling’, wat is het dan precies dat je doet?
,,Reconstructie kan betekenen dat ik een bepaald stuk van een plaat vermeng met een deel van een andere plaat door middel van cross-fading, montage en het transplanteren van andere onderdelen om een nieuwe geluidservaring te creeëren. Het mixen resulteert in een bepaalde ‘version’. De mix is het eindresultaat."
Santana’s Love Devotion Surrender, met gitarist John McLaughlin, en Illuminations, met pianiste en harpiste Alice Coltrane, waren platen die weliswaar op een spiritueel niveau met elkaar verbonden waren, maar die wat betreft sfeer en opnametechniek verschilden. Hoe ga je te werk om beide samen te voegen?
,,Als je naar het gevoel van die platen luistert, is er niet zoveel verschil. De dubbelgitaar plaat met McLaughlin is wat agressiever, maar er zijn overeenkomsten die te maken hebben met melodielijnen die door John Coltrane ontwikkeld zijn. De invloed van Coltrane is evident op beide Santana-platen."
Het spirituele gevoel dat beide platen verbindt heeft volgens mij minder te maken met het feit dat Santana, McLaughlin en Alice Coltrane destijds aanhangers waren van goeroe Sri Chimnoy, maar meer met de artistieke nalatenschap van de in 1967 overleden jazzgigant John Coltrane. Denk jij dat Coltrane’s invloed op de fusion muziek uit de vroege jaren zeventig over het hoofd gezien is?
,,Zeker, maar het is niet duidelijk aanwijsbaar in veel van de muziek uit die tijd, maar echter wel op de twee Santana’s. Ik denk dat voor veel fusiongroepen Miles Davis een veel sterker referentiepunt was."
Bij de Santana-fans waren Love Devotion Surrender en Illuminations destijds niet erg populair. Wat vond jij van die platen toen ze verschenen?
,,Ik kan me herinneren dat ik ze meteen kocht en dat er erg door geroerd werd omdat het platen waren die een bepaald licht liet schijnen in de muziek. Het was muziek die niet om techniek ging, maar om toewijding tot spiritualiteit. Ik vond het destijds belangrijke platen, maar het waren geen popplaten en vandaar dat ze niet de aandacht kregen die een artiest als Carlos Santana verdiende. Daarom wilde ik deze muziek op een andere manier weer onder de aandacht brengen."
Voor Panthalassa kon je gebruik maken van de sessietapes van de Miles Davis-opnamen voor platen als In A Silent Way, On The Corner en Get Up With It en had je de beschikking over niet eerder uitgebracht materiaal. Heb je voor Divine Light ook de archieven geraadpleegd?
,,Er waren slechts wat stukjes en beetjes van de multitrack-opnamen, maar geen complete stukken die niet voor de originele platen gebruikt zijn."
Was Divine Light daardoor makkelijker te maken dan Panthalassa?
,,Makkelijker in die zin dat ik minder opties had. Panthalassa was gebaseerd op 25 spoelen 2-inch analoog tape, waarvan 7 spoelen met muziek die niet uitgebracht was. Dat gaf me veel meer mogelijkheden. Maar de meeste tijd was ik kwijt aan het bedenken van een constructie terwijl de opnamen zelf slechts een dag of tien in beslag namen."
Is de manier waarop jij met de muziek van Davis omging vergelijkbaar met de knip- en plakmethode van Teo Macero, de oorspronkelijke producer van Miles?
,,Macero’s werkwijze is duidelijk van een ander tijdperk. Teo Macero was bedreven in jazz en klassieke muziek. In de tijd waarin hij met Miles werkte was er een revolutie gaande in de muziek die meer radicaal in intentie en geluid werd. Miles luisterde naar Jimi Hendrix, Sly & The Family Stone en Stockhausen, artiesten die hele complexe ritmische muziek maakten binnen een nieuwe sonische context die om een andere manier van produceren vroeg. Maar je kunt een bepaald gevoel niet kopieëren, je moet het leven en dat kon Macero niet. Zijn expertise was gebaseerd op een meer academische benadering van platen maken. Van opname, editing en volgorde van solisten. Macero had echter weinig kijk op wat er op het gebied van geluid elders in de wereld gebeurde."
In hoeverre was Carlos Santana betrokken bij Divine Light?
,,Hij keurde het idee goed en was tevreden over het resultaat."
Ben je tijdens de reconstructie voor Divine Light niet in de verleiding gekomen om muziek toe te voegen zoals je gedaan hebt voor je Bob Marley remix-project Dreams Of Freedom?
,,Nee niet echt, want de muziek was al zo vol en intens dat ik eerder in de verleiding kwam om te minimaliseren. Je moet echter niet vergeten dat al die projecten verschillend zijn en soms wil je inderdaad van alles toevoegen. Maar de enige reden om dat te doen is of de muziek er beter van wordt en toch natuurlijk blijft overkomen."
Behalve de Miles Davis- en Santana-remixen wilde Sony dat je ook van het werk van Herbie Hancock een reconstructie & mix-vertaling zou maken.
,,Daar ben ik momenteel mee bezig en dat wordt een plaat die zich wel leent voor toevoegingen en cut-ups. Ik gebruik vooral Herbie’s electro-achtige muziek uit de jaren tachtig."
Je hebt ook Hancocks nieuwste cd Future 2 Future geproduceerd. Men zegt dat het het logische vervolg is op Future Shock (1983) waarop de invloedrijke single Rockit stond.
,,Hmmm…dat denk ik niet, maar het is een plaat die zowel terug als vooruit in de tijd gaat. Het is geen plaat die kan wedijveren met wat er zich momenteel in de electronische muziek afspeelt, maar de plaat bevat referenties naar drum & bass en techno en muziek die beïnvloed is door dingen die Herbie in de jaren tachtig deed."
Hoe staat het met je remix-project rond Blind Willie Johnson, de legendarische blueszanger uit de jaren dertig?
,,Ik heb besloten het niet te doen omdat ik niet zou weten hoe ik iets nieuws aan die muziek zou kunnen toevoegen."
Ik ben blij dat te horen, want ik vroeg me al af hoe je in godsnaam iets kunt verbeteren of veranderen aan zulke eenvoudige maar intense muziek.
,,Niets dus. Daarbij komt dat die muziek van oude 78-toeren platen gehaald moet worden, platen waarop het statische gekraak de muziek zelf welhaast overstemt."
musicmaestro.nl 2001