Blaudzun: “Zingen is voor mij een noodzaak.” (2010)

Blaudzun zwelgt in melancholie. Luister maar naar hoe hij zingt. Hemeltergend. Blaudzun is een romanticus pur sang. Hij weet dat verdriet extatisch kan zijn. “Er zit veel pijn in mijn muziek en pijn is voor mij al snel iets romantisch. In mijn muziek zoek ik naar iets waar ik troost uit kan putten.”

Blaudzun is het alterego van Johannes Sigmond, de man met de zwarte baard en de grote bril. Maar Sigmond, die zich noemde naar een langvergeten Deense wielrenner, is vooral toch de man van mysterieuze melancholische liedjes gezongen met een stem die op ongekende wijze gestalte weet te geven aan verdriet en vertwijfeling, maar ook verrukking en extase. Het is een hoge stem met een snik. Een stem vol drama en pathos. Blaudzuns voordracht doet wel denken aan het geëxalteerde van Scott Walker en het smartelijke van Chris Isaak.

-Hoe heb je zo mooi leren zingen, Johannes?
“Haha… Eigenlijk is dat de schuld van God. Ik heb als kind leren zingen in de kerk. Wat voor kerk? De pinkstergemeente. Dat is één en al muziek. Met drums, gitaren, violen en noem maar op. Als je drie akkoorden kent, wordt je al op het podium gezet. Ik heb het altijd met veel plezier gedaan.”
-Het extatische dat je zangstem kan hebben komt dus uit de kerk.
“Misschien wel. Ik heb nu eenmaal dat verleden en het zal daar wel mee te maken hebben.”
-Ik heb het idee dat jouw stem het belangrijkste instrument van Blaudzun is en dat zingen voor jou het hoogste goed is.
“Ik denk dat je daar gelijk in hebt. Ik hou echt van zingen. Ik zing de hele dag door, of ik nu thuis ben of onderweg. Zingen hoort bij me. Zingen is een noodzaak. Ik word er ongelukkig van als het niet kan. Ik ben een singer-songwriter. Blaudzun is niet echt een band. Ik ben Blaudzun, hoewel mijn broer Jakobus altijd wel meedoet. Maar ik zing en schrijf de liedjes. Met de band kleden we die liedjes aan en die band is vooral op het podium erg belangrijk voor mij.”
-Je stem roept extreme reacties op. Je houdt ervan of je vindt het vreselijk, er is geen middenweg.
“Ja, je moet het wel kunnen trekken. De manier waarop ik zing maakt het zwaar voor me als ik veel optredens heb. Ik kan het niet op de automatische piloot doen. Dat wil ik ook niet, want ik wil steeds weer opnieuw het gevoel in die liedjes opzoeken.”

foto © V@ Recordsfoto © V@ RecordsBlaudzun debuteerde in 2008 met een intrigerende sobere titelloze plaat. Dit jaar verscheen Seadrift Soundmachine, een in alle opzichten rijker album met songs vol metaforen over de zee. Akoestische gitaar, accordeon, piano, lapsteel en strijkers omlijsten Sigmonds stem in wonderlijke, filmische liedjes over de eb en vloed van het leven. Het zijn duistere, maar romantische liedjes die in muzikaal opzicht meer met Europese dan met Amerikaanse tradities te maken hebben.

-Ik vind je muziek erg Europees klinken. Muziek uit een oud Europa dat niet langer bestaat.
“Gaaf dat je dat zegt. Veel mensen vinden de muziek Amerikaans. Ze bedoelen waarschijnlijk Amerikaanse acts die Europees proberen te klinken, die hun inspiratie uit de Balkan halen. Ik vind mijn muziek inderdaad ook Europees klinken. Er zit wel een gevoel van vergane glorie in.”
-Je familienaam heeft ook iets oud-Europees en wie heet er nu nog Johannes of Jakobus? Waar komt je familie oorsponkelijk vandaan?
“Sigmond komt van een Tsjechische nomadenstam met joodse wortels, maar mijn vader is een halve Indo. Ik ben een rare mengelmoes. De naam Sigmond kom je overal in Europa tegen. Ik heb het niet precies uitgezocht, maar ik weet dat er een soort zigeunerachtige familie is geweest die ooit in de buurt van Tsjechië heeft rondgetrokken.”
-Is er een muziektraditie in je familie die invloed heeft gehad op jouw specifieke Europese sound?
“Mijn ouders zijn erg muzikaal, zij speelden altijd in bandjes. Mijn broer en ik zijn opgegroeid tussen de instrumenten. Er werd altijd piano en banjo gespeeld. Alles lag er voor ons voor het oprapen en als kind was je daar al mee bezig. Maar mijn ouders hielden vooral van country & western.”
-Waar komt dat Europese in jouw muziek dan vandaan?
“Ik weet het niet. Ik heb geen bepaalde referentiepunten in Europese muziek. Ik ben gewoon lekker muziek gaan maken. Het is zo ontstaan. Voor Seadrift Soundmachine heb ik de accordeon iets meer ruimte gegeven. Accordeon in combinatie met lapsteel-gitaar is helemaal niet zo Europees. Maar wat is Europees? De Spaanse en Catalaanse culturen zijn geheel anders dan die van de Balkan.”
-Ik hoor bij Blaudzun een intuïtieve mix van Mediterrane en Oost-Europese sferen.
“In traditionele muziek uit Portugal en Spanje, maar ook uit Oost-Europa zit een bepaalde melancholie, die destijds, toen die muziek nog gangbaar was, heel vanzelfsprekend was. Er werd niet weggelopen voor melancholie en voor p… Er zit veel pijn in mijn muziek.”
-Maar ook romantiek.
“Pijn is voor mij al heel snel romantisch. Het is iets waar je voor weg vlucht om troost te vinden. Het klinkt raar, maar het voelt goed om over de zware en duistere kanten van het leven te zingen. Muziek is voor mij een manier om met pijn en verdriet om te gaan.”
-Je liedjes hebben iets betoverends. Je metaforen doen sprookjesachtig aan. Het zijn mysterieuze liedjes die weliswaar onheilspellende trekjes hebben, maar die ook vol verwondering zitten.
“Ik vind het prettig om iets te maken dat mijn fantasie prikkelt en daarbij staat de combinatie van tekst en muziek voorop. Je moet mijn teksten niet los van de muziek zien. De muziek is sturend en bepalend voor de betekenis van de teksten, die voor jou over iets heel anders kunnen gaan dan voor mij. Voor Seadrift Soundmachine wilde ik de muziek filmischer maken en daarom wilde ik met dat Praagse orkest (The City of Prague Philharmonic Orchestra, bekend van filmscores als Mullholland Drive en Das Leben der Anderen – EQ) werken. Het album moest een reisje worden. Met de ogen dicht ziet iedereen wat anders. Dat vind ik wel interessant.”
-Dat idee ondergraaf je dan weer met de videoclip voor Quiet German Girls.
“Die video staat voor mij los van het album. Ik heb de regisseur gezegd dat ik iets wilde dat in de clipcultuur past. Voor mensen die anders misschien niet met Blaudzun in aanraking zouden komen. Maar bij die clip vraag je je ook af waar het over gaat als je verder niets over het liedje weet. Iedereen vult dat voor zichzelf in. Dat is geen gemakzucht, maar een bewuste keus. Ik denk dat de beleving van de muziek – en de muziek zelf – er krachtiger van wordt als je er meer moeite voor moet doen.”

foto (c) V@ Recordsfoto (c) V@ Records-Als ik de sfeer van Seadrift Soundmachine zou moeten benoemen dan gaat het over de belevinsgwereld van iemand die zich niet helemaal goed thuisvoelt op deze wereld. Iemand die rusteloos is, maar uiteindelijk berust in zijn lot.
“Dat niet thuis voelen is absoluut zo. Maar berusting, nee. Eerder het ondergaan van het lot en een gevecht om het lot te keren. Er spreekt een gevoel van machteloosheid uit de plaat.”
-De dood waart overal rond in je liedjes.
“Ja, maar niet altijd even letterlijk. Midnight Room gaat over een op de klippen gelopen relatie. Maar de dood ligt wel steeds op loer. Sunshine Parade gaat over een groep jongens die bij de fanare spelen en op weg zijn naar een optreden in het buitenland. Ze stappen met een schoolreisgevoel een vliegtuig in en komen niet op de bestemming aan. Ze storten in zee. Sunshine Parade is eigenlijk waar de hele plaat over gaat.”
-Een plaat over verwachtingen die nooit uitkomen?
“Misschien ook wel over periodes die moeten worden afgesloten.”
-In Sunshine Parade zing je over ‘restless hearts’. Daar ben jij er daar één van?
“Ik denk het wel.
-Hoe ben je aan de titel Seadrift Soundmachine gekomen?
“De zee speelt een grote rol op de plaat en orkesten worden wel soundmachines genoemd. De soundmachine is voor mij de orkestband bij de zeestroom, die allemaal rotzooi op de kust gooit. Het past bij de thema’s van de plaat.”
-Eb en vloed als metafoor voor het leven.
“Ja, met de dingen die op het strand achterblijven of juist weer in zee verdwijnen.”

Het interview met Blaudzun vormde de basis voor een artikel in AD Haagsche Courant, mei 2010.